Elbette Lozan Antlaşması sadece Kürtleri ve Kürdistan’ı parçalayan bir Antlaşma değildir, Birinci Dünya Savaşından sonra ilk Emperiyal paylaşım Konferansıdır Lozan. Ancak esas bizi ilgilendiren taraf Kürt ve Kürdistan’a ilişkin alınan kararlardır, Kürtlerin orada hiçe sayılmasıdır.
Türkiye Cumhuriyeti yetkilileri de Lozan’ı kendileri açısından pek başarılı bir Antlaşma olarak görmüyorlar. Zira Osmanlı İmparatorluğunun yüzyıllarca hüküm sürdüğü toprakların çoğu ellerinden alınmış, dünya sahnesine yeni çıkan güçler arasında paylaşılmıştır.
Siyaset ile yeni tanışan her Kürt gencinin ilk öğrendiği tarihi hususlardan bir tanesi Lozan Antlaşması’nın Kürtleri dörde parçalayan bir eylem olduğu gerçekliğidir. Belki de bazıları Lozan’ın, Avrupa Kıtasında olup da Avrupa Birliğine üye olmayan küçük bir ülke olan İsviçre’nin orta boy bir şehri olduğunu bilmeden. Her Kürdün kafasında Lozan, Kürtleri bölen ve Kürdistan’da yeni sömürgeci sistemi yerleştiren bir olgudur. Oysa, Lozan Antlaşmasının ruhunun tersine, İsviçre Avrupa kıtasının orta yerinde olup, birden fazla halkın birlikte yaşayabildiği, ayrı 4 resmi dili olan ve Kanton Yönetim biçimine sahip Konfederal bir ülkedir. Birçok açıdan Avrupa ülkelerinin bile örnek aldığı bir ülke olan İsviçre’nin Lozan şehrinde gerçekleşen Konferans ile sadece Kürtler millet olma haklarının tümünden mahrum bırakılmışlardır. Daha önce Osmanlı Imparatorluğu tarafından hüküm sürülen toprakların çoğunda yaşayan halklara bağımsızlık veya özerklik tanınırken bu hak Kürtlere reva görülmemiştir.
Lozan Antlaşmasının yaklaşan 100’üncü yıldönümünde Kürtler tarafından anlamlı ve etkili bir eylemin yapılması elzemdir. Kürtleri bölen bu Antlaşmaya karşı verilebilecek en anlamlı eylem ise Kürt Ulusal Birliğini olurşturmaya dönük adımların atılmasıdır. Belki birçok kişi ‘Kürt Ulusal Birliği’ kavramını ağızda sakız gibi görüyor olabilir, bu noktada hak da vermek lazım. Lakin bizim için en vazgeçilmez olan da yine Kürt Ulusal Birliğidir, bu yönde adımların atılmasıdır. Kendini Kürt bilen her akıllı birey, her ne kadar da bu kavram çokça dile getirilmiş olup da gereği henüz yerine getirilmeyen bir olgu olsa da, yine biz ne yapıp edelim onun gereğini yerine getirmek durumundayız. Aksi halde daha sonraki Kürt Jenerasyonuna devredebilecek pek de önemli bir şeyimiz olamaz. Şimdiye kadar verilen mücadeleler belli bir bilinç ve uyanışı yaratmıştır, fakat eğer bu Ulusal Birlik ile taçlandırılmaz ise pek de anlamı olamaz.
Şimdiye kadar Kürt Ulusal Birliğini oluşturma yönünde birçok adımlar atılmış, toplantı, yürüyüş, miting vbg. etkinlikler düzenlenmiştir, ancak hiçbiri hakedilen düzeyde etkili olamamış, kalıcı bir yol çizememiştir. Halen de bu yönde çaba sahibi olan çevreler vardır. Ben şahsen bu konuda gösterilen tüm çabalara değer veriyorum, önemsiyorum. Ne var ki bu gaye ile verilen çabaların çoğu dar ve kısır kalmış, tüm Kürtleri kapsayan bir çerçeveye oturtulamamıştır. Dolayısıyla sonuç elde edilememiş, bu nokta Kürtlerin kanayan yarası olarak kalmaya devam etmiş, etmeye devam ediyor.
Zaman tam da bu zaman diyerek kararlı adımların atılması elzemdir, kaçınılmazdır. Başta Güney Kürdistan Partamentosunda temsil edilen Partiler olmak üzere, gerek Kuzey Kürdistan’da, gerek Rojhilat’da, gerek Rojava’da, ve gerekse de Avrupa’da ve Eski Sovyet Cumhuriyetlerinde bulunan tüm Kürt Parti, Örgüt ve Kurumların bu yönde en makul yaklaşımı göstermeleri gerekir diye düşünüyorum. Parti, Örgüt ve Kurum çıkarları bir tarafa bırakılarak tüm Kürtleri kapsayan, ilgilendiren noktalarda bir araya gelmenin tam da zamanıdır diyerek bir Konferansta buluşabilmeli, tartışabilmeliyiz.
Daha önceki çabaların neden sonuç vermediği gerçekliğinden hareketle şu hususları bellirtmek isterim ; Herşeyden önce Kürt Ulusal Birliğini oluşturma gayesiyle yapılacak çalışmalar, herhangi bir Parti veya Örgüt öncülüğünde olmamalıdır. Tüm Kürtlere aynı mesafede duran, tarafsız bir platform tarafından hazırlık çalışmalarının yapılmasında fayda vardır. Bunun için en uygun alan Avrupa’dır, herhangi bir gücün etkisinde olmaması için Avrupa uygun bir yerdir. Ayrıca Lozan’ın da bu kitada olduğunu dikkate alırsak Kürt Ulusal Birliğine doğru giden yolun belli bir kısım taşlarını da buradan atmak anlamlı olacaktır. 24 Temmuz 2022 tarihine denk gelecek şekilde olması da çok önemlidir. Bu çalışma bir Kongre biçiminde olmamalı, her parti, örgüt, kurum ve aynı zamanda da Kürt aydın ve şahsiyetlerin özgürce görüş ve önerilerini dile getirebilecekleri bir Konferans olmalıdır diye düşünüyorum. Buradan çıkan görüş ve öneriler temelinde Ulusal Kongre için yol haritası çıkar ortaya. Zanediyorum, KÜrtlerin iyiliğini isteyen her birey bu görüş ve önerilerimi paylaşacaktır.
Lozan’da Kürtler ve Kürdistan parçalandı diyerek sözkonusu Konferans Lozan’da olmak zorunda değildir, Avrupa’nın önemli başka bir şehrinde de olabilir. Hem ulaşımı ve hemde konumu ve sahip olduğu değerler açısından bakıldığında birçok kent uygun olmaya adaydır. (Strasbourg, Brüksel, Paris vbg.)
Saygılarımla / Ahmet Gülabi DERE / 17.01.2022
